Strona Olsztynka

Cmentarze wojenne z 1914 roku Z okresu pierwszej wojny światowej pozostało na terenach Prus Wschodnich oko­ło 1700 cmentarzy, kwater i pojedynczych grobów żołnierzy niemieckich i rosyjskich, poległych w walce lub zmarłych wskutek odniesionych ran. Zabitych chowano w miejscach stoczonych bitew, planując w późniejszym okresie ekshumację i przeniesienie ciał w jedno miejsce, gdzie miała powstać wielka nekropolia. Tego zamierzenia jednak nie zrealizowano, zapewne z braku odpowiednich funduszy. Powstały w 1917 roku Prowincjonalny Urząd Doradczy do Spraw Upamiętniania Wojen wydał specjalną instrukcję, w której określono, jak ma wyglądać cmentarz wojenny. Obowiązek urządzenia cmentarzy i opieki nad nimi spadł na właścicieli lub użytkowników gruntów, na których pochowano zabitych. Powstało mnóstwo cmentarzy i pojedynczych grobów. Tylko na terenie gminy Olsztynek znajduje się kilkadziesiąt miejsc pochówku żołnierzy z pierwszej wojny światowej, kryjących prochy ponad 2300 zabitych żołnierzy niemieckich i rosyjskich. Największe cmentarze wojenne powstały w Waplewie, Jagiełku, Sudwie, Mierkach i Drwęcku. Na cmentarzu w Waplewie pochowano 426 żołnierzy niemieckich, w większości zidentyfikowanych i 206 nieznanych żołnierzy rosyjskich. Wszyscy zgi­nęli 28 sierpnia 1914 roku. Wśród poległych żołnierzy niemieckich jest kilkadziesiąt nazwisk polskich, między innymi Przetak, Serocki, Olschewski, Wróbel, Sobietzki, Karpa, Wróblewski, Lewandowski, Wroński, Grabowski, Suchotzki, Rogal-la, Rudziński, Kraszewski. W Olsztynku przy drodze leśnej do Jagiełka, w lesie miejskim, na dwóch cmentarzach pochowano 507 poległych: na większym 444, w tym 307 żołnierzy rosyjskich i na mniejszym 63 żołnierzy niemieckich. W rejonie Sudwy, w parku i na polach późniejszego pomnika-mauzoleum pochowano 36 żołnierzy niemieckich, a w masowych grobach 618 żołnierzy rosyjskich, zabitych z karabinów maszynowych w dniu 28 sierpnia 1914 roku. Cmentarz wojenny w Mierkach, zlokalizowany w centrum wsi przy szkole, kryje prochy 396 żołnierzy, w tym 183 niemieckich i 213 rosyjskich. W Drwęcku, 350 m za wsią, w lesie, pochowano 185 zabitych żołnierzy niemiec­kich. W każdym grobie spoczywa najczęściej po 3 zabitych. Większość poległych nie została zidentyfikowana. Od­dzielnie pochowano 8 oficerów (1 majora, 2 kapitanów i 5 poruczników). Wszyscy zginęli 28 sierpnia. Cmentarz został ogro­dzony drewnianym parkanem, groby obłożono kamieniami, po­stawiono krzyże, w centralnym miejscu usytuowano duży kamień z wyrytym napisem. Po drugiej wojnie światowej nekropolia ta została mocno zdewastowana, dopiero w 1993 roku dzięki wspólnej akcji Wspólnoty Kulturowej „Borussia" oraz młodzieży niemieckiej i polskiej została uporządkowana. Cmentarze po pierwszej wojnie światowej były skromne, ale zadbane. Na grobach stawiano krzyże, wokół cmentarzy sadzono drzewa krzewy ozdobne. Opieką otaczano zarówno groby żołnierzy niemiec­kich, jak i rosyjskich.