Strona Olsztynka

Tuż za dawnym kościołem ewangelickim, obok wieży, stoi przylepiony do murów miejskich niewielki, nadgryziony zębem czasu, Dom - miejsce urodzenia Krzysztofa Celestyna Mrongowiusza. Z okazji setnej rocznicy śmierci w 1955 roku na ścianie wmurowano pamiątkową tablicę. W późniejszych latach, po przeprowadzeniu niezbędnego remontu, urządzono na parterze skromne muzeum, poświęcone wielkiemu synowi ludu mazurskiego.

Ten niewielki jednopiętrowy Dom należący pierwotnie do parafii ewangelickiej istnieje od drugiej połowy XVI wieku. Został przekształcony z łupinowej baszty murów obronnych, do których dobudowano tylną ścianę i całość przykryto dachem. Znalazła ty pomieszczenie miejska szkoła prowadzona pod nadzorem ewangelickiego pastora. Rok przed wielkim pożarem Olsztynka domek odnowiono, co zostało uwidocznione, wyciętym na belce, napisem: „Renovatum Anno 1684". Całe centrum Olsztynka spłonęło, ale dom przy murach ocalał. Na parterze mieściła się szkoła, na piętrze mieszkał jej nauczyciel, zwany od 1655 roku rektorem, stąd szkoła wzięła nazwę - dom rektora. Zarówno warunki nauczania, jak i sytuacja mieszkaniowa nie były łatwe, skoro w XVIII wieku zanotowano dużą rotację nauczycieli olsztyneckiej szkoły.

Bartłomiej Mrongowiusz przybył do Olsztynka w 1761 roku i jako rektor szkoły miejskiej pracował do 1767. Mieszkał z żoną Julianną Esterą w ciasnym pomieszczeniu na piętrze. Tutaj przyszedł na świat 19 lipca 1764 roku Krzysztof Celestyn jako drugie dziecko Mrongowiuszów.

W 1894 roku domek przy murach został wydzierżawiony od parafii ewangelickiej przez władze miejskie. Powstały w nim szpital i przytułek dla starców. Po drugiej wojnie światowej przez wiele lat mieszkali tu różni ludzie, stopniowo doprowadzając budynek do dewastacji. Dopiero w latach siedemdziesiątych przesiedlono lokatorów, przeprowadzono generalny remont i przeznaczono dom na cele muzealne. Na parterze urządzono muzeum poświęcone Mrongowiuszowi, na piętrze powstała ekspozycja obrazująca obóz jeniecki Stalag I B Hohenstein. „Dom Mrongowiusza" stanowi jeden z ciekawszych zabytków Olsztynka i warto go odwiedzić.